Özellikle son vakitlerde Türkiye’den tatil için tercih edilen bu ülkelerin kimilerinde neden Starbucks göremiyoruz?
Bu sorunun karşılığı, sadece bu ülkelerin kahve kültürlerine bağlı sanmayın. Aynı vakitte toplumsal yapıları ve hayat biçimleriyle da ilgili.
Starbucks, kurulduğu birinci günden itibaren dünyaya yayılmış bir kahve dükkânı zinciridir.
Olmadığı bir bölgeyi görmek günümüzde artık neredeyse imkânsız bir hâle geldi. 2024 yılı itibariyle dünyada yaklaşık 34.000’in üzerinde şubesi olmasıyla dünyanın en büyük kahve dükkânı zinciri unvanını elinde taşıyor. Ancak birtakım bölgelerde ise kendisine rastlayamıyoruz.
Balkanlar’ın kimi ülkelerinde Starbucks şubesi var, fakat kimi ülkelerde de yok. Bosna Hersek, Karadağ ve Kosova, bu ülkeler içinde yer alıyor. Aslında bu durumu kültürle açıklamak uygun olacaktır. Zira bu bölgedeki beşerler kahveyi, yalnızca bir içecek olarak değil, tıpkı vakitte toplumsal bir ritüel olarak görüyorlar.
Kahve içmek, toplumsal etkileşimlerin merkezindedir; bu nedenle bir fincan kahve, çoklukla uzun sohbetlerin ve toplumsal bağların bir kesimi olarak kabul ediliyor.
Starbucks’ın mantığına nazaran karton bardakta aldığınız kahveyi koşuştururken, çalışırken ya da bir işle uğraşırken içebiliyorsunuz. Lakin Balkanlar’ın bu ülkelerinde kahve kültürü pek bu biçimde değil. Birçok vakit, bir kahve molası birkaç saat sürebiliyor ve bu süreçte sohbetin akışını bozan her şey güzel karşılanmıyor. Bu durum da doğal olarak Starbucks’ın süratli ve pratik servis anlayışıyla örtüşmüyor.
Balkan ülkelerinde, kahve içilen yerler genellikle şahsî tercih ve sadakatle belirleniyor. Birden fazla insan, daima olarak gittikleri ve alışkın oldukları kafelere sahip. Bu yerler, bireylerin toplumsal hayatlarının merkez pozisyonunda ve alışılmışın dışında olan bir zincirin, mahallî kafe kültürünü değiştirebileceği düşünülüyor.
Ayrıca, Balkan ülkelerinde kahve içme alışkanlıkları da epey farklı.
Kahve, onlar için, süratli bir içecek olmaktan çok, uzun ve yavaş süren bir aktiflik olarak görülüyor. Bu durum da tempolu bir kahve servis modeline sahip olan Starbucks’ın iş modeline aksi bir yaklaşım aslında.
Balkan ülkelerinde kahve içme alışkanlıklarının bir öbür değerli istikameti ise sipariş verirken tercih edilen sade ve klasik içeceklerdir. Starbucks’ın sunduğu geniş ve karmaşık menü seçenekleri, bu ülkelerin kahve kültürünün sadeliğiyle çelişebiliyor.
Küresel markalar, ekseriyetle geniş müşteri tabanına ve yüksek ekonomik güce sahip olan pazarlara öncelik veriyorlar.
Kosova, Karadağ, Bosna Hersek üzere ülkelerin nüfusları daha küçük, ekonomik güçleri ise daha sonlu olduğu için Starbucks üzere bir zincir, bu ülkelerde gereğince yararlı bir pazar bulamayabilir. Doğal olarak franchise modeliyle çalıştığı için bu ülkelerde lokal yatırımcıların da ilgi göstermemiş olması, şube bulunmamasına bir etken.
Tabii tüm bunlar, ilerleyen vakitlerde bir şube açmayacakları manasına da gelmiyor.
