THY, Göbeklitepe’deki “30 bin yıllık” birinci ekmeği İstanbul- New York uçuşunda yolcularıyla buluşturmayı planlıyor. Hürriyet müellifi usta gazeteci Uğur Cebeci, bugünkü yazısında THY’nin birinci ekmeği yolcularla buluşturma projesine değindi.
Cebeci’nin yazısı şöyle:
“Araştırmalar sırasında Göbeklitepe’de 30 bin yıl evvel rastlanan kalıntılardan yola çıkarak yapılan birinci ekmeği, THY tanıtacak.
O günün şartlarında büsbütün doğal olarak buğdayın öğütülüp, un haline getirilmesiyle yapılan ekmek, bir erteleme olmazsa 22 Eylül’de THY’nin İstanbul-New York uçuşunda tanıtılacak.
THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi lideri Prof. Dr. Ahmet Bolat’ın uzun müddettir öyküsünü dünyanın dört yanında anlattığı birinci ekmek de böylelikle günümüze ulaşmış olacak. Turkish DO&CO tarafından hazırlanacak ekmekle ilgili olarak arkeologların notlarında değişik bilgiler yer alıyor.
Göbeklitepe’yi ortaya çıkarmak için 25 yıl çalışan Prof. Dr. Klaus Schlind, birinci tarımın da bu bölgede yapıldığını gün ışığına çıkardı. Dünyada birinci buğday da buralarda ortaya çıktı. Yani doğal olarak yetişti. Tezi doğrulayan ise 240 litrelik büyük kaplar içerisinde oksalit asit tuzu kalıntısına rastlanılmasıydı. Oksalit asit tuzu tahılların suda bekletilmesi, ezilmesi ve mayalandırılması ile oluştu. Ayfer Tuzcu Ünsal, Prof. Dr. Mine Arlı ve Nermin Işık, çalışmasında Göbeklitepe’den ekmeğe giden yolu çok ayrıntılı olarak anlattı.
İLK EKMEĞİN HİKAYESİ
Neolitik periyoda (yaklaşık MÖ 9600-9500) tarihlenir ve tarımın ve yerleşik ömrün birinci izlerinin görüldüğü yerlerden biri olarak kabul edilen Göbeklitepe insanlık tarihinin en büyük tapınaklarındandır.
Sadece tapınak yapılarıyla değil, tıpkı vakitte insanlık tarihinin kıymetli dönüşüm periyotlarından biri olan tarım ihtilaliyle ilgili ipuçlarıyla da dikkat çekmiştir.
Göbeklitepe’deki “ilk ekmek” kıssası, bu bölgede yerleşik yaşayan insanların tahıl eserlerini işlemeye başlamasıyla başlar. Göbeklitepe ve etrafında yapılan arkeolojik hafriyatlarda, buğdayın yabani tiplerinden biri olan einkorn buğdayının kalıntılarına rastlanmıştır. Bu bulgu, bu devirde Göbeklitepe’de yaşayan insanların buğdayı topladığını, işlediğini ve muhtemelen ekmek üretiminde kullandığını düşündürmektedir.
AVCI- TOPLAYICILIKTAN TAHIL VE İŞLEMEK İÇİN YERLEŞİK TERTİBE GEÇTİLER
Önceleri avcı-toplayıcı hayat şeklini benimsemiş olan bu beşerler, Göbeklitepe üzere yerlerde tahıl eserlerini toplamak ve işlemek için yerleşik bir nizama geçmiş olabilirler. Bu bağlamda, buğdayın öğütülmesi, hamur yapılması ve taş fırınlarda pişirilmesi ile elde edilen ekmek, bu insanların beslenme nizamında kıymetli bir yer tutmuş olabilir.
BUĞDAY KALINTILARI VE TAŞ FIRINLAR
Göbeklitepe’deki buğday kalıntıları ve taş fırınlar, insanlık tarihinde ekmeğin ortaya çıkışına dair kıymetli ipuçları sunar. Bu bağlamda, Göbeklitepe’deki “ilk ekmek” kıssası, tarım ihtilalinin ve yerleşik hayata geçişin erken örneklerinden biri olarak bedellendirilmektedir. Ekmek, bu devirde bir besin kaynağı olmanın ötesinde, insanların bir ortaya gelip paylaşımda bulundukları toplumsal aktifliklerin de bir modülü haline gelmiş olabilir. Bu da, Göbeklitepe’nin yalnızca dini bir merkez değil, birebir vakitte toplumsal ve ekonomik bir buluşma noktası olduğunu düşündürmektedir.
patronlardunyasi.com
