Okların ve yayların kullanımı günümüzde yalnızca spordan ibaret olsa da geçmiş devirlerde değerli bir araçtı. Bunun yanı sıra sinemalarda ve dizilerde de okların kullanıldığına sık sık rastlıyoruz.
Tüm bu okların birçoğunun ortak özelliği ise art kısımlarında tüylerinin olması. Robin Hood, Yüzüklerin Efendisi’ndeki Legolas, Pixar’ın Yürekli karakteri… Hepsinin oklarında tüyler yahut tüy biçimi vardı. Elbette o tüy orada süs olsun diye durmuyor, bir maksadı var.
Önce okların tarihine bir göz atalım.
Mağara fotoğraflarından ve hafriyat çalışmalarında bulunan kalıntılardan yola çıkarak, yayın ve okun gelişiminin 70 bin yıl öncesine dayandığı varsayım ediliyor. Başta avcılık için kullanılan bu alet, vakitle bir savaş silahi hâline bile geldi.
Ancak üstünden ne kadar vakit geçerse geçsin, tasarımı neredeyse daima tıpkı kolaylıkta kaldı: Şaft (gövde), uç (temren), artlık (gez) ve tüy (yelek). Haydi artık asıl mevzumuza, tüyün oklardaki değerine bakalım.
Okların gerisindeki tüy, sabit kalması için.
Yelek, kanatçık ya da “fletching” olarak isimlendirilen bu tüyler; okun uçarken sabit kalmasını sağlıyor. Ok, havayı yararak ilerlerken hava akımının düzensizliği, sağa sola sallanmasına sebep oluyor. Tüyler ise sürtünmeyi artırarak hem oku yavaşlatıyor hem de sağa sola sallanmayı azaltıyor. Hatta bunların yanı sıra okun kendi etrafında dönmesine imkân tanıyor.
Yani şayet tüyler olmasaydı; ok, gayesine giderken düzgün bir yol izleyemezdi ve uçuş esnasında sapmalar yaşardı. Tüylerin dizilişi ve boyutu, okun havadaki performansını büyük ölçüde etkiliyor. Bu yüzden tasarım için elzem modüllerden.
