Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın ikinci çeyreğine (nisan-haziran dönemi) ait gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı. Buna nazaran, GSYH 2024 yılı ikinci çeyrek birinci kestirimi, zincirlenmiş hacim endeksi olarak, geçen yılın tıpkı çeyreğine kıyasla yüzde 2,5 arttı.
Üretim formülüyle GSYH varsayımı, ikinci çeyrekte cari fiyatlarla geçen yılın tıpkı çeyreğine nazaran yüzde 78,6 artarak 9 trilyon 949 milyar 792 milyon lira oldu. GSYH’nin ikinci çeyrek bedeli cari fiyatlarla dolar bazında 308 milyar 158 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.
Türkiye iktisadı Kovid-19 salgını önlemlerinin uygulandığı 2020’nin ikinci çeyreğinden sonra üst üste 16 çeyrek büyümüş oldu.
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, AA muhabirine, hususa ait yaptığı değerlendirmede, iktisadın, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 2,5 büyüdüğünü belirterek, net ihracatın büyümeye 1,3 puanla müspet katkı vermesini olumlu bulduklarını söyledi.
İhracata dayalı büyüme trendinin sağlıklı halde devam etmesi için en çabuk beklentilerinin kur ve enflasyon ortasında zayıflayan korelasyonun sağlanması olduğunu aktaran Avdagiç, “Önümüzdeki süreçte, KOBİ’lerin TL kredilere erişim kısıtlarının gevşetilmesi, yeni yatırımlara sürat kazandıracak selektif kredi siyasetleri gerçek kesimin öncelikli muhtaçlığıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
Avdagiç, dezenflasyon programını desteklediklerini belirterek, şöyle devam etti:
“Bunun bir sonucu olarak ‘kontrollü soğuma’ sürecinde üretim ve istihdam gayelerinin de birebir hassasiyetle gözetilmesi gerektiğine inanıyoruz. Yatırımlar kalemindeki ivme kaybı ve bilhassa makina ve teçhizat yatırımları dikkatle takip edilmeli. Türkiye hiçbir kuralda büyüme dinamiklerinden feragat etmemeli.”
İkinci çeyrekte enflasyonla gayret programıyla uyumlu olarak iç tüketimde bariz bir soğumanın gerçekleştiğini aktaran Avdagiç, “Net ihracatın büyümeye müspet katkı vermesi kıymetli. İş gücü ödemelerinin gayrisafi katma paha içindeki hissesinin artması da gelir dağılımındaki düzgünleşme ismine kıymetli bir data. Hazine ve Maliye Bakanının da işaret ettiği yeni OVP’de bilhassa KOBİ’lerin yeni yatırımları ve ihracatımız için önlemler alınmasını bekliyoruz.” görüşünü kaydetti.
“TEMENNİMİZ, EKONOMİK PROGRAMIN BAŞARILI BİÇİMDE SÜRDÜRÜLMESİ”
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Lideri Nail Olpak da 2024’ün ikinci çeyreğindeki yüzde 2,5 büyümenin enflasyonla uğraş ve iktisatta sıkılaşma adımları kapsamında bir nebze beklentilerin altında kalarak piyasalarda gözlemlenen yavaşlamayı teyit ettiğini lisana getirdi.
Olpak, büyümenin sektörel ayrıntılarına bakıldığında sanayi dalı hariç her dalın muhakkak oranda büyümeye katkı verdiğine işaret ederek, “Ancak hem sanayi bölümünün daralması hem de başka dalların verdiği katkının evvelki devirler ile kıyaslandığında azalması düzgün tahlil edilmeli. Bilhassa küçük işletmelerin desteklenmesi dahil olmak üzere, sanayi üretimini ve yatırımları artıracak yeni adımların atılması değerli.” yorumunda bulundu.
Geçen periyotlara kıyasla azalsa da büyümeye en yüksek katkıyı yüzde 1,3’er puanlık katkıyla hane halkı tüketiminin yanı sıra ihracatın vermesinin değerli olduğunu kaydeden Olpak, “Yeni OVP’nin yayımlanmasını beklediğimiz bu haftada, programın seyrini bozmayacak halde sanayi dalının üzerindeki maliyetleri azaltıcı ve piyasaya inanç ve moral verici tekliflerin kıymetlendirilmesi gerektiği devirdeyiz.” diye konuştu.
Olpak, iş dünyası olarak temennilerinin ekonomik programın başarılı biçimde sürdürülmesi ve ülkenin refahını artıracak makro gayelere ulaşılması olduğuna dikkati çekerek, “DEİK olarak bu bağlamda atılacak adımların destekçisi olmaya ve global ticarette ülkemize bedel katacak ticari diplomasi faaliyetlerimize tüm süratimizle devam edeceğiz.” dedi.
“MİLLİ EKONOMİMİZİN MÜSPET BÜYÜME SEYAHATİNE SÜRAT KESMEDEN DEVAM edeceğine yönelik inancımız tam”
Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Mahmut Asmalı da Türkiye iktisadının yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda yüzde 2,5 büyüyerek müspet büyüme eğilimini üst üste 16’ncı çeyreğe taşıdığına işaret ederek, global iktisat içerisinde olumlu tarafta ayrışmaya devam ettiğini aktardı.
Asmalı, yılın ikinci çeyreğine ait büyüme verisi açıklanan G20 ülkeleri içerisinde 5’inci sırada yer alan Türkiye’nin Fransa, İngiltere, Almanya, Avro Bölgesi ve Güney Kore üzere öncü ülkeleri geride bıraktığını tabir etti.
Büyümenin kompozisyonuna bakıldığında nakdî sıkılaşmanın tesiriyle iç talebin katkısının ivme kaybettiğini ve 1,2 puana gerilediğini belirten Asmalı, “Bu periyotta net dış talebin de büyümeye katkısı 1,3 puan olmuş, yatırımların 0,1 puanlık cüzi tesiriyle birlikte genele yayılan bir büyüme imgesi ortaya çıkmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.
Asmalı, “Bu periyotta tarım dalının yıllık bazda yüzde 3,7 genişlemesinin yanı sıra inşaat ve hizmetler kesiminin sırasıyla yüzde 6,5 ve yüzde 2,9 oranında büyümesi, ekonomik büyümeye dayanak veren faktörler olmuştur. Bununla birlikte iç talepteki daralmayla birlikte sanayi kesiminde gözlenen yüzde 1,8’lik küçülme, büyümenin sürdürülebilirliği açısından olumsuz sinyaller vermektedir.” sözünü kullandı.
Parasal sıkılaşma şartlarının ekonomik aktivite üzerindeki tesirini artırmasıyla yılın ikinci yarısında büyüme şartlarındaki ivme kaybının devam edeceğini lisana getiren Asmalı, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu noktada büyüme eğilimimizin Orta Vadeli Program maksatlarıyla uyumlu hale getirilmesi ehemmiyet arz etmektedir. Yeni açıklanacak OVP, Türkiye iktisadının gayelerinden vazgeçmediğini kati bir halde göstermeli, geçmiş yıllara ait kazanımların korunacağı ve geleceğe yönelik beklentilerin bu kazanımlar üzerine inşa edileceğine yönelik net iletiler vermelidir. Bu şartlar altında MÜSİAD olarak, ulusal ekonomimizin olumlu büyüme seyahatine Türkiye Yüzyılı’nda da sürat kesmeden devam edeceğine yönelik inancımız tamdır.”
“ROTA BELİRLİ, İSTİKRARLI VE SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR BÜYÜMEYE HAKİKAT İLERLİYORUZ”
Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği (ASKON) Genel Başkanı Orhan Aydın da çerçevesi aşikâr, öngörülebilir, rotasında giden bir iktisadın gerçek bir siyaset olduğunu söz etti.
Aydın, “Dengemizi bozan pandemi ve sarsıntı üzere zorlukların akabinde şeffaf, rasyonel, önümüzü görebildiğimiz siyasetlerle sürdürdüğümüz bir iktisat yol haritamız var. Bu da bizi istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyümeye hakikat ilerletiyor.” görüşünü paylaştı.
Tüm koşullar düşünüldüğünde ekonomik açıdan büyüyor olabilmenin mevcut siyasetlerin gayeleri doğrultusunda yürütüldüğüne işaret ettiğini belirten Aydın, “Özellikle iç ve dış talepten gelen 1,2 ve 1,3’lük oranlar ile dış talebin müspet katkısını çok önemsiyoruz.” diye konuştu.
Aydın, gelişen ve istikrarlı bir büyüme ile ekonomik refahını artıran bir Türkiye’nin en büyük ülküleri olduğuna işaret ederek, şunları lisana getirdi:
“Bu bağlamda lokomotif kesimlerde artışın gözlenmesi güzel bir data olmasına rağmen sanayi kesiminin yüzde 1,8 azalması finansman açısından bu bölümümüzün desteklenmesi ve davetlerine daha çok kulak verilmesini gerektiriyor. Rota belirli, istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyümeye yanlışsız ilerliyoruz. Rasyonel ve şeffaf siyasetler yürütüldükçe, alandan gelen davetlere kulak verildikçe arzulanan ekonomik getiriler de beraberinde gelmeye devam edecektir.”
“ENFLASYON VE CARİ AÇIĞIN DÜŞÜRÜLMESİ AMACINDAN TAVİZ VERİLMEMESİ GEREKTİĞİNİN FARKINDAYIZ”
İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB) Başkanı Ali Kopuz da Türkiye iktisadının yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda yüzde 2,5’lik bir büyüme elde ederek salgından bu yana müspet büyümesini sürdürdüğünü söyledi.
Kopuz, halihazırda fiyat istikrarının tesisi için uygulanan sıkı para siyaseti ve mali disiplin ile devam eden süreci dikkatle takip ettiklerini vurgulayarak, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu süreçte, yüksek kredi maliyetlerinden ötürü işletme sermayesine artan muhtaçlık sebebiyle zayıflayan sanayi üretiminin ve tıpkı halde iç talebin büyümeye katkısının sonlu olacağını öngörmekteydik. Çünkü öncü bilgiler enflasyonda olduğu üzere büyüme suratında da bir dengelenmeyi işaret ediyordu. Hakikaten birinci çeyrekteki güçlü tüketim harcamalarının, ikinci çeyrekte devam etmediğini gördük. Birebir biçimde sanayi üretiminde de son aylarda firmaların bilhassa işletme sermayesi için nakit akışında zorlandığı durumları gözlemliyorduk. Bu bakımdan, önümüzdeki günlerde açıklanacak olan 2025-2027 Orta Vadeli Program’da enflasyonla çabada kararlılık gayelerinin yanı sıra büyüme öngörülerinde dengelenme beklentisi de amaçlara yansıyacaktır.”
Nitelikli bir büyümeyle yola devam ederken, enflasyon ve cari açığın düşürülmesi amacından taviz verilmemesi gerektiğinin farkında olduklarını kaydeden Kopuz, “Bununla birlikte, işletmelerin finansmana erişimi ve nitelikli eleman bahislerinde atılacak adımlar, önümüzdeki devirde gerçek bölüm itimadını evvelki düzeylerine getirmek ismine manalı olacaktır.” dedi.
Kopuz, tarım kesiminin yüzde 3,7 büyüyerek iktisada katkı veren alanlardan birisi olduğuna işaret ederek, iklimsel sınamaların rekolteler üzerindeki olumsuz tesirlerine karşın, 3. çeyreği kapsayan hasat periyodunun ziraî büyümeye daha fazla katkı vermesini ümit ettiklerini belirtti.
Ali Kopuz, “Burada kıymetli olan birinci sefer 3 yıllık açıklanan destekleme modeliyle işaretlerini gördüğümüz planlı ziraî üretime geçişten taviz verilmemesidir.” görüşünü bildirdi.
patronlrdunyasi.com
