Duygular, yıllardır bilim dünyasının en meraklı olduğu bahislerden biri olmayı sürdürüyor. Yüz sözlerimizin, ruh halimizi ne kadar yansıttığı ve bu tabirlerin ne kadar kozmik olduğu üzerine pek çok araştırma yapılmıştı. Lakin, son periyotta elde edilen yeni bulgular, hislerimizle ilgili bildiğimiz pek çok şeyi sorgulamanıza neden olacak.
Geleneksel bilgimiz, hislerin makul yüz sözleriyle otomatik olarak alakalı olduğunu öne sürüyordu. Örneğin, sonlanınca kaşlarımızı çatar, üzülünce dudaklarımızı büzerdik. Bu sözlerin kozmik olduğu ve her kültürde misal biçimde algılandığı düşünülüyordu. Lakin, yapılan yeni araştırmalar bu görüşleri kökünden değiştirebilir.
İlk olarak, hislerin yüz tabirlerinden her vakit gerçek bir halde anlaşılmadığını biliyoruz. Birden fazla insan, dehşet ile kaygıyı ayırt etmekte zorluk çekiyor zira bu iki hissin yarattığı yüz sözleri epey benzeri.
Dahası, suçluluk ve memnunluk üzere kimi hisler ise daha bariz sözlerle kendini gösteriyor, bu da onları ayırt etmeyi daha kolay hale getiriyor. Lakin yüz tabirleri tek başına hisleri anlamamıza yetmiyor; bağlam, yani yaşanan olayın kendisi ve kişinin genel durumu da büyük değer taşıyor.
Bilgisayarlı his tanımlama sistemlerinin de bu bağlam eksikliğinden kaynaklanan zorluklarla karşı karşıya olduğu görülüyor. Yapay zekanın sırf yüz tabirlerine bakarak hisleri anlaması, bağlamdan uzak kaldığında hayli güçleşiyor. Bu durum, gelecekteki his tanıma sistemlerinin üniversal muvaffakiyet oranını etkileyebilir.
Bir öteki değerli bulgu ise, hislerin kozmik bir lisanının olmayabileceğidir. Farklı kültürler, hisleri kendi özel ‘duygu konseptleri’ ile deneyimleyebilir. Örneğin, Tahiti kültüründe mutsuzluk, grip olduğunda yaşanan çok yorgunluk hissi olarak tanımlanabilir. Bu, farklı kültürlerin hisleri nasıl deneyimlediğine dair bize kıymetli ipuçları sunuyor.
Duygu konseptleri, hislerimizi nasıl hissettiğimiz ve tanımladığımızla yakından ilgilidir. Hisler, ekseriyetle tabiatıyla gelişir ve lisanın ötesinde bir tecrübe alanına sahiptir. Bir duyguyu tanımlamak için lisanda bir söz olup olmaması, o hissin yaşanıp yaşanmadığını belirleyebilir.
Örneğin, ‘chrysalism’ üzere özel bir terim, fırtınalı havada kapalı bir yerde olmanın verdiği huzuru tanımlasa da, bu söz lisanımızda yoksa, bu duyguyu da tanımlamakta zorlanabiliriz.
Duygularımız üzerinde tam bir denetim sağlamak tahminen mümkün olmayabilir, lakin birtakım formüllerle hislerimizi yönetmek mümkün olabilir. Meditasyon ve gibisi tekniklerle hislerimizi daha güzel anlayabilir ve rahatsız edici hislerin kökenine inebiliriz.
