Çocukluk çağı beyin tümörleri

Çocukluk çağı beyin tümörleri, ender rastlanan fakat tesirleri epeyce önemli olan sıhhat meselelerinden biridir. Beyin tümörleri, çocukların beyin dokusunda oluşan olağandışı hücre büyümeleri olarak tanımlanır ve bu durum hem çocukların fizikî hem de bilişsel gelişimini olumsuz tarafta etkileyebilir. Beyin tümörleri, her yaştaki çocukları etkileyebilir lakin tedavi ve erken teşhis, çocukların sıhhati ve uygunluk hali için hayati kıymet taşır. Bu rehber, çocukluk çağı beyin tümörlerinin belirtilerini, teşhis süreçlerini ve tedavi sistemlerini detaylı bir halde ele alarak ebeveynlerin hakikat bilgiyle ulaşmasını hedeflemektedir.

Beyin Tümörlerinin Belirtileri

Beyin tümörlerinin belirtileri, tümörün yerleşim yeri, boyutu ve beynin hangi bölgesine baskı yaptığına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Çocuklarda beyin tümörleri, çoklukla baş içi basınç artışına bağlı olarak gelişen uykulu ve halsiz bir hal ile kendini gösterir. Bu belirtiler sıklıkla gribal enfeksiyonlarla karıştırılabilir ve bu da beyin tümörlerinin teşhis edilmesini geciktirebilir. Aşağıda, beyin tümörlerinin en yaygın belirtileri ayrıntılı olarak açıklanmaktadır:

1. Baş Ağrıları:

   • Sabahları Şiddetlenen Baş Ağrıları: Beyin tümörlerinin en sık görülen belirtilerinden biri, bilhassa sabahları şiddetlenen baş ağrılarıdır. Bu ağrılar, uyandıktan çabucak sonra ağırlaşabilir ve gün içinde hafifleyebilir. Tümörün beyin omurilik sıvısının akışını engellemesi nedeniyle baş içi basınç artar ve bu durum baş ağrılarına yol açar. Bilhassa ağrı kesicilere karşılık vermeyen baş ağrıları ciddiye alınmalıdır.
   • Sürekli Baş Ağrısı: Tümörün büyümesiyle birlikte baş ağrıları daha sık ve şiddetli hale gelebilir. Baş ağrıları birkaç hafta yahut ay boyunca devam ediyorsa, beyin tümörlerinden şüphelenmek gerekir.

2. Bulantı ve Kusma:

   • Sabah Bulantıları: Beyin tümörlerinde görülen bulantı ve kusmalar çoklukla sabah saatlerinde daha besbelli hale gelir. Bu durum, baş içi basıncın sabahları daha yüksek olmasından kaynaklanır. Çocuklar, uykudan uyandıklarında mide bulantısı ve kusma şikayetleri yaşayabilir.
   • Tekrarlayan Kusmalar: Tümörün beynin sindirim sistemini etkileyen bölgelerine baskı yapması durumunda tekrarlayan kusmalar gözlenebilir. Bu cins kusmalar, mide-bağırsak enfeksiyonu ile karıştırılmamalıdır.

3. Görme Sorunları:

   • Çift Görme ve Bulanık Görme: Beyin tümörleri, optik hudutlara baskı yaparak çift görme, bulanık görme yahut görme alanında daralma üzere sıkıntılara yol açabilir. Görme bozuklukları, tümörün büyüklüğüne ve yerleşim yerine nazaran değişiklik gösterebilir.
   • Şaşılık ve Göz Hareketlerinde Anormallik: Tümörün beyin sapına yahut beyin tabanına yakın yerleşmesi durumunda, çocuklarda şaşılık yahut göz hareketlerinde anormallikler görülebilir. Bu belirtiler, tümörün optik hudutlar üzerindeki baskısından kaynaklanabilir.

4. Denge ve Uyum Kaybı:

   • Yürüme ve İstikrar Sorunları: Beyin tümörleri, beyincik üzere istikrar ve uyumu denetim eden beyin bölgelerine baskı yaparak yürüme bozuklukları ve istikrar kaybına yol açabilir. Çocuklar, yürürken sendeleyebilir, sık sık düşebilir yahut bir yere tutunma gereksinimi hissedebilir.
   • El ve Ayaklarda Uyum Eksikliği: İnce motor becerilerdeki bozulmalar, tümörün beyincik yahut motor korteks üzerinde baskı yapmasından kaynaklanabilir. Çocuklar, elleriyle objeleri kavramakta zorlanabilir yahut kolay misyonları yerine getirmekte zahmet çekebilir.

5. Davranışsal Değişiklikler:

   • Ani Ruh Hali Değişiklikleri: Beyin tümörleri, frontal lob üzere beynin davranış ve kişilikle ilgili bölgelerine baskı yaparak ani ruh hali değişikliklerine yol açabilir. Çocuklar, olağanda sakin olan bir çocuğun birdenbire hudutlu yahut agresif hale gelmesi üzere beklenmedik davranışlar sergileyebilir.
   • Konsantrasyon ve Bellek Sorunları: Tümörün beynin bilişsel işlevleriyle ilgili bölgelerine baskı yapması, konsantrasyon zahmeti, bellek sorunları ve okul performansında düşüşe neden olabilir. Çocuklar, ders çalışırken yahut oyun oynarken dikkati dağılabilir ve günlük aktivitelerde zorlanabilir.

6. Nöbetler:

   • Ani Başlayan Nöbetler: Daha evvel nöbet geçirmeyen bir çocuğun birdenbire nöbet geçirmesi, beyin tümörünün bir işareti olabilir. Nöbetler, beyin tümörünün elektriksel aktiviteyi bozarak denetimsiz kasılmalara ve şuur kaybına neden olmasından kaynaklanır. Nöbetler, tümörün bulunduğu bölgeye nazaran farklı biçimlerde ortaya çıkabilir.

Tanı Süreci

Çocukluk çağı beyin tümörlerinin yanlışsız teşhisi, uzman bir takımın dikkatli değerlendirmesini gerektirir. Teşhis süreci, çocuğun klinik belirtilerinin incelenmesi, detaylı nörolojik muayene ve gelişmiş görüntüleme tekniklerinin kullanılması ile başlar. Teşhis sürecinin detaylı adımları şunlardır:

1. Fiziksel ve Nörolojik Muayene:

   • Kapsamlı Nörolojik Kıymetlendirme: Doktor, çocuğun nörolojik fonksiyonlarını dikkatlice kıymetlendirir. Bu kıymetlendirme, çocuğun refleksleri, kas gücü, istikrar, uyum ve bilişsel işlevleri içerir. Doktor, çocuğun hareketlerini ve davranışlarını gözlemleyerek, tümörün beyindeki mümkün yerleşim yerini belirlemeye çalışır.
   • Göz Muayenesi: Optik sonların kıymetlendirilmesi, baş içi basınç artışının belirtilerini ortaya çıkarabilir. Optik disk ödemi (papilödem), baş içi basınç artışının en yaygın bulgularından biridir.

2. Görüntüleme Teknikleri:

   • Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): MRI, beyin tümörlerinin teşhisinde en hassas görüntüleme formüllerinden biridir. Beynin ayrıntılı kesitlerini sağlayarak tümörün boyutu, yeri ve yayılımı hakkında bilgi verir. Kontrastlı MRI, tümörün hudutlarını daha net belirlemek için kullanılabilir.
   • Bilgisayarlı Tomografi (CT): CT taraması, beyin dokusunun genel yapısını gösterir ve acil durumlarda süratli sonuç verir. Bilhassa kanama yahut kemik yapısındaki anormallikleri belirlemek için kullanılır.
   • Pozitron Emisyon Tomografisi (PET): PET taraması, tümör hücrelerinin metabolik aktivitesini kıymetlendirir ve tümörün malignite derecesi hakkında bilgi sağlar. Bu prosedür, tümörün biyolojik davranışını anlamak için kullanılabilir. Beyin kendi dokusundan kaynaklanan tümörlerde sık kullanılmasa da ikincil beyin tümörlerinde çoklukla kullanılır.

3. Beyin Omurilik Sıvısı (BOS) Tahlili:

   • Lomber Ponksiyon: Beyin omurilik sıvısı (BOS) tahlili, beyin tümörlerinin teşhisinde ve tümörün merkezi hudut sistemine yayılımını değerlendirmede kullanılır. Bu süreç, beyin omurilik sıvısının (BOS) alınarak laboratuvar tahliline gönderilmesiyle gerçekleştirilir. BOS’ta kanser hücrelerinin varlığı, tümörün varlığına işaret edebilir. Her hasta lomber ponksiyon yapılması için uygun olmayabilir.

4. Biyopsi:

   • Cerrahi Biyopsi: Tümör dokusunun örneklenmesi, tümörün malignite derecesini ve hücresel yapısını belirlemek için gereklidir. Biyopsi, ekseriyetle cerrahi bir süreçle gerçekleştirilir ve tümörün yerleşim yerine nazaran farklı teknikler kullanılır. Biyopsi sonuçları, tümörün tipini ve tedavi planını belirlemede kritik kıymete sahiptir.

Tedavi Seçenekleri

Çocukluk çağı beyin tümörlerinin tedavisi, çocuğun yaşına, genel sıhhat durumuna, tümörün tipi, yeri, boyutu ve yayılımına bağlı olarak kişiselleştirilir. Tedavi süreci, multidisipliner bir grup tarafından yönetilir ve tedavi planı, çocuğun gereksinimlerine nazaran uyarlanır. Tedavi seçenekleri şunları içerir:

1. Cerrahi Müdahale:

   • Tümörün Büsbütün Çıkarılması: Cerrahi müdahale, ekseriyetle beyin tümörlerinin tedavisinde birinci adımdır. Hedef, tümörün mümkün olduğunca büsbütün çıkarılmasıdır. Lakin, tümörün beyin sapı üzere kritik bölgelerde yer alması durumunda, cerrahi müdahale sırasında tümörün tamamının çıkarılması sıkıntı olabilir. Beyin dokusunun hassasiyeti nedeniyle, cerrahi müdahaleler çoklukla mikrocerrahi tekniklerle gerçekleştirilir. Bu teknikler, cerrahın tümörü hassas bir halde çıkarmasına ve sağlıklı beyin dokusunu müdafaasına imkan tanır.

2. Radyoterapi:

   • Konvansiyonel Radyoterapi: Radyoterapi, yüksek güçlü ışınlar kullanarak tümör hücrelerini yok etmeyi gayeler. Konvansiyonel radyoterapi, ekseriyetle cerrahi müdahalenin mümkün olmadığı yahut tümörün büsbütün çıkarılamadığı durumlarda kullanılır.
   • Proton Tedavisi: Proton tedavisi, radyoterapinin bir formudur ve çocuklarda yan tesirleri en aza indirmek için tercih edilir. Proton ışınları, tümör dokusuna odaklanarak sağlıklı dokulara ziyan vermeden tümör hücrelerini amaç alır. Ülkemizde şimdi bu tedavi uygulanamamaktadır.

3. Kemoterapi:

   • Sistemik Kemoterapi: Kemoterapi, tümör hücrelerini öldürmek için ilaçların kullanıldığı bir tedavi yoludur. Kemoterapi ilaçları, kan dolanımı yoluyla bedene yayılır ve beyin-bariyerini geçerek tümör hücrelerini amaç alır. Kemoterapi, cerrahi müdahaleden evvel yahut sonra uygulanabilir ve kimi tümör tiplerinde tesirli olabilir.
   • Hedefe Yönelik Kemoterapi: Birtakım tümörlerde, kemoterapi ilaçları tümör hücrelerinin büyümesini sağlayan spesifik molekülleri amaç alır. Maksada yönelik kemoterapi, kemoterapiden daha az yan tesire sahip olabilir ve tümörün biyolojik özelliklerine nazaran kişiselleştirilir.

4. Hedefe Yönelik Tedaviler:

   • Moleküler Gayeli Tedaviler: Gayeye yönelik tedaviler, tümör hücrelerinin büyümesini sağlayan spesifik proteinleri yahut genleri maksat alır. Bu tedaviler, kanser hücrelerinin çoğalmasını durdurarak tümörün büyümesini maniler. Moleküler maksatlı tedaviler, genetik mutasyonlara sahip tümörlerde tesirli olabilir ve kemoterapiye nazaran daha az yan tesir gösterir. Her hasta için uygun değildir.
   • İmmünoterapi: İmmünoterapi, bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanımasına ve yok etmesine yardımcı olur. İmmünoterapi, muhakkak tümör tiplerinde kullanılabilir ve ekseriyetle öbür tedavi formülleriyle birlikte uygulanır. Her hasta için uygun değildir.

5. Rehabilitasyon ve Destekleyici Tedaviler:

   • Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Beyin tümörü tedavisi sonrasında çocukların motor maharetlerini yine kazanmalarına yardımcı olmak için fizik tedavi uygulanır. Rehabilitasyon süreci, çocuğun kas gücünü, istikrarını ve uyumunu geri kazanmasına yardımcı olur.
   • Ergoterapi ve Konuşma Terapisi: Ergoterapi, çocuğun günlük aktivitelerini bağımsız bir formda yerine getirebilmesi için gerekli hünerleri geliştirir. Konuşma terapisi, çocuğun lisan ve bağlantı maharetlerini tekrar kazanmasına yardımcı olur.
   • Psikososyal Dayanak: Çocukların ve ailelerinin tedavi sürecinde ruhsal olarak desteklenmesi değerlidir. Psikososyal dayanak, çocuğun tedaviye ahenk sağlamasına ve gerilimle başa çıkmasına yardımcı olur. Aile danışmanlığı, ebeveynlerin çocuklarına en âlâ formda takviye olmalarını sağlar.

Erken teşhis, çocukluk çağı beyin tümörlerinde tedavi muvaffakiyetinin en kıymetli faktörlerinden biridir. Beyin tümörleri, belirtiler erken fark edildiğinde ve tedaviye süratli bir formda başlandığında daha tesirli bir halde denetim altına alınabilir. Çocuğunuzda olağan dışı belirtiler gözlemlediğinizde, vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak büyük ehemmiyet taşır.

Beyin tümörlerinin erken basamakta tespit edilmesi, cerrahi müdahale, kemoterapi, radyoterapi ve amaca yönelik tedaviler üzere tedavi seçeneklerinin genişlemesine ve tedavinin muvaffakiyet bahtının artmasına imkan tanır. Unutmayın, her çocuk farklıdır ve her belirti farklı bir mana taşıyabilir. Bu nedenle, ebeveyn olarak çocuklarınızın sıhhatini yakından izlemek ve gerektiğinde tıbbi yardım almak, onların sağlıklı bir geleceğe sahip olmalarına yardımcı olabilir.