Dünya’daki taşıtlar, havanın direnci sayesinde hareket ediyor fakat uzayda hava yahut rastgele bir atmosfer yok.
Buna karşın roketler, uzayda yüksek süratlerde ilerleyebiliyor. Çağdaş uzay araştırmalarının temelini oluşturan bu soruyu, Newton’ın ünlü hareket kanunuyla açıklayalım.
Newton’ın üçüncü hareket yasası ne diyor?
Newton’un hareket kanunları, bir cisim üzerine tesir eden kuvvetler ve cismin yaptığı hareket ortasındaki bağlantıları ortaya koyan üç yasa. “Etki-tepki” yasası olarak isimlendirilen üçüncü yasanın ise özeti şöyle:
“Her tesire karşılık, eşit büyüklükte ve zıt bir reaksiyon vardır.”
Daha ayrıntılı açıklayacak olursak; bir cisme, bir kuvvet tesir ediyorsa cisimden kuvvete gerçek eşit büyüklükte ve zıt istikamette bir reaksiyon kuvveti ortaya çıkar. Değerli olan bu kuvvetlerin birebir doğrultu üzerinde olması.
Peki bu yasa roketlerin uzaydaki hareketini nasıl açıklıyor?
Roketin motorları çalıştığı vakit, yakıt yanıyor ve süratle gaz veriyor. Bu gaz, roketin art kısmından çıktığında, gazın aykırı tarafında bir itme kuvveti yaratıyor. Böylelikle roket, ileri yanlışsız itiliyor.
Yani roketin gitmesi için havaya yahut atmosfere, roketin itme kuvvetine karşı bir sürtünmeye muhtaçlığı yok. Roketin gerisinden çıkan gazların yarattığı, roketin kendi itici gücü ve reaksiyon kâfi.
Dünya’da durumlar tıpkı değil.
Evet, Newton’ın üçüncü yasası ile açıkladığımız roketlerin uzayda ilerleyebilmesi kendi itici gücüyle mümkün fakat bizim gezegenimizdeki jet motorlarında birebiri kelam konusu değil.
Dünya’daki araçlar, havaya gereksinim duyarak ilerliyor zira roket motorları, yanma için gerekli oksitleyiciyi yanlarında taşıyor.
Jet motorları ise yanma sürecini gerçekleştirmek için atmosfere, yani havadaki oksijene muhtaçlık duyuyor. Bu nedenle sadece Dünya atmosferinde ilerleyebiliyorlar.
Uzayla ilgili daha fazla içerik için:
