Sinir sistemimizin karmaşıklığını ortaya koyan bu durum, aslında duyusal bilgiyi işlememizle alakalı.
Kısa bir yanıt verilecekse, bu durum, beynimizle ilgili. Uzun karşılığını ise gelin birlikte inceleyelim.
Derimiz, ağır hudut uçlarına sahip.
Bu hudut uçları, vücudun çeşitli bölgelerinden beyne sinyaller gönderiyor ve dokunma, sıcaklık, basınç üzere duyusal bilgileri taşıyor. Bu hudut uçlarının bedendeki dağılımı ise hayli ağır. Lakin birtakım bölgelerde hudut yoğunluğu elbette daha fazla.
Her bir sinir, makul bir bölgeden gelen duyusal bilgiyi merkezi hudut sistemine iletmek için sorumlu. Bu sonlar, periferik sonlar aracılığıyla omuriliğe ulaşıyor ve omurilikten beyne sinyaller taşınıyor.
Vücudumuzda dermatom ismi verilen bölgeler var.
Dermatomlar, muhakkak omurilik hudutlarının bedenin hangi bölgelerinden duyusal bilgi topladığını gösteren hudut bölgeleri olarak biliniyor. Her bir omurilik hududu, bedenin spesifik bir bölgesinden sorumlu ve o bölgeden gelen duyusal sinyalleri beyne taşıyor.
Bir hududun tetiklenmesi, başka bir dermatom bölgesine ilişkin bir hududun tetiklendiği yanılsamasını oluşturuyor. Kaşıdığınız bir bölge, omurilikte yakın bölgelere işleniyorsa muhtemelen bedeninizin diğer bir bölgesinde de duyusal bir cevap hissedersiniz.
Vücut yüzeyinden gelen tüm duyusal sinyaller, beynin somatosensoriyel korteks ismi verilen bölgesine gidiyor.
Somatosensoriyel korteks, vücudun farklı bölgelerinden gelen duyusal bilgilerin işlendiği bir haritaya sahip. Bu kortekste, bedenin her bölgesine karşılık gelen sonların beyindeki yerleşimi, homunculus ismi verilen bir düzenlemeyle temsil ediliyor.
Fakat somatosensoriyel kortekste bedenin kimi bölgeleri çok yakında yer alabilir. Bu da hudut sinyallerinin karışmasına neden oluyor. Yani beyin, aslında bir bölgeden gelen kaşıma sinyalini işlediğinde, yakındaki öbür bir bölgeden de sinyal geliyormuş üzere yorumlayabiliyor.
Sinir sistemimizdeki “cross-talk” da bu yanılsamaya bir örnek.
Bu durum kısaca komşu hudutların birbiriyle etkileşimde bulunması ya da hudut yollarının karışması manasına geliyor. Şayet bir hudut çok etkin hâle gelirse, bu komşu hudutlar de etkilenebilir.
Son olarak beynin beden haritası, bedenin kimi bölgelerinin birbirine çok yakın olarak temsil edildiği bir yapıya sahip. Mesela yüz ve elin korteks üzerinde yan yana yer almasından ötürü bazen elinizde hissettiğiniz bir kaşıntı ya da dokunma hissi, yüzünüzde de hissedilebilir.
İşte tüm bu sebepler de kolunuzu kaşırken bu kaşıntının sırtınızda ya da diğer bir kaşıntının çok öteki yerlerde hissedilmesini sağlıyor.
