Peki, nasıl oluyor da bu kadar oturmak ve düşünmek, bedeni güya maraton koşmuş üzere yorgun hissettiriyor?
Beyin yorgunluğu ile fizikî yorgunluk ortasındaki bu garip bağın gerisinde bilimsel açıklamalar yatıyor.
Beyin ve beden ortasındaki bağ: nörokimyasal dengeler
Zihinsel yorgunluğun fizikî yorgunlukla karışmasının en önemli nedeni, beynin nörokimyasal işleyişinde yatıyor. Beynimiz, tüm gün boyunca düşünüyor, tahlil ediyor ve sorun çözerken güç tüketiyor.
Bu süreçte en değerli kaynak, beynin en önemli yakıtı olan glikoz. Gün boyunca zihinsel eforlar arttıkça, beynin glikoz düzeyleri düşüyor ve bu durum nörotransmitterlerin (sinir hücreleri ortasındaki ileti ileticiler) aktifliğini azaltıyor.
Özellikle dopamin üzere “motivasyon hormonu” olarak bilinen nörotransmitterler azaldığında hem zihinsel hem de fizikî yorgunluk kaçınılmaz hâle geliyor.
Bu noktada, beynimiz bir manada “enerji tasarrufu moduna” geçiyor ve kendimizi fizikî olarak da tükenmiş üzere hissediyoruz.
Kaslar neden yoruluyormuş üzere hissediyor?
Zihinsel yorgunluk, vücudun kaslarına direkt sinyaller göndererek fizikî yorgunluğu tetikleyebiliyor. Bu sinyaller de beynin sinir-kas iletişimini sağlayan motor nöronlardan geliyor.
Yoğun zihinsel efor sırasında motor nöronların fonksiyonları de baskılanıyor ve bu da kaslarda bir tartı ve hâlsizlik hissine yol açıyor. Bilhassa uzun mühlet masa başında çalışıyorsanız, kaslarınızı hareketsiz bırakmak bile bu durumu şiddetlendirebiliyor.
Araştırmalara nazaran zihin yorgunluğu sırasında prefrontal korteks (beynin karar verme ve plan yapma bölgesi) çok çalıştığında, bedende kaslara gelen hudut sinyalleri zayıflıyor.
Bu da kasların gevşemesi ve hasebiyle fizikî yük ve yorgunluk hissi yaratıyor. Sonuç olarak, zihinsel yorgunluk yalnızca beynimizi değil, bedenimizi da etkiliyor.
Beyni ve bedeni şarj edin.
Beyin yorgunluğu fizikî yorgunluk kadar gerçek ve yıpratıcı. Bu yüzden her ikisini de hafife almamak gerekiyor. Araştırmalar, yeterli dinlenme ve molalar verilmediğinde, beyin yorgunluğunun kronikleşebileceğini ve bedende daha önemli sorunlara yol açabileceğini gösteriyor.
Meditasyon, düzenli egzersiz ve uyku düzeni hem zihinsel hem de fizikî olarak toparlanmaya yardımcı oluyor.
Unutmayın, beyninizi dinlendirdiğinizde, aslında tüm bedeninize bir yeterlilik yapıyorsunuz. Yani ortada sırada bilgisayardan kalkıp, bir kahve içip, biraz nefes almak hiç de üzücü bir fikir değil!
