İngiliz gazetesi Financial Times’ta, Türkiye’nin Afrika’da oluşturduğu pozisyonu ve gücüyle ilgili bir yazı yer aldı.Yazıda, Ankara’nın yumuşak güç teşebbüsleri, daha derin ticaret bağları ve büyüyen güvenlik ittifakları aracılığıyla kıtada siyasi bir arabulucu haline geldiği belirtildi.
SOMALİ VE ETİYOPYALI DİPLOMATLARIN ANKARA’YA GELİŞİ
Yazıya nazaran, Somali ve Etiyopyalı diplomatlar, Doğu Afrika ülkeleri ortasında savaşa yol açma tehlikesi bulunan acı uyuşmazlığı sona erdirmeyi amaçlayan görüşmelerde bulunmak üzere bu ay Türkiye’nin başşehri Ankara’ya geldi.
Üst seviye bir Türk diplomat, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın müzakerelere hakemlik yaptığını, her heyeti bakanlığında başka odalara yerleştirdiğini ve daha sonra yüz yüze görüşmelerde bulunmak üzere bir ortaya getirdiğini söyledi.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, denize kıyısı olmayan Etiyopya’nın Ocak ayında Somaliland bölgesinde bir deniz üssü inşa etme konusunda mutabakata varmasının akabinde, her iki ülkeye de bağlantıların düzeltilmesi için lobi faaliyetlerinde bulunmuş ve Somali’yi öfkelendirmişti,.
ANKARA’NIN ARABULUCUK ROLÜ
Önümüzdeki ay devam etmesi beklenen Mogadişu ve Addis Ababa ortasındaki görüşmelerde Ankara’nın arabuluculuk rolü, Türkiye’nin Afrika’daki nüfuzunun son 20 yılda nasıl arttığını gösteriyor.
Türkiye, güçlü siyasi, ticari ve güvenlik ittifakları kurarak, Çin ve ABD üzere birçok ülkenin bölgede nüfuzunu yansıtmaya çalıştığı bir ortamda kendisini güçlü bir oyuncu olarak konumlandırabildi.
Ankara Toplumsal Bilimler Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Elem Eyrice-Tepeciklioğlu, “Türkiye’nin Afrika’daki artan tesiri, dış siyaset seçeneklerini çeşitlendirme, bölgesel güç amaçlarını öne çıkarma ve bölgesel ve global sorunlarda daha büyük rol oynama özlemleriyle ilgilidir” dedi.
BÜYÜKELÇİLİK SAYISINI NEREDEYSE 4 KATINA ÇIKARDI
Türkiye, 2003 yılından bu yana Afrika’daki büyükelçilik sayısını neredeyse 4 katı artırarak 44’e çıkardı, kıtanın savunma bölümünde değerli bir aktör haline geldi ve İstanbul’u, çok az milletlerarası havayolunun uçuş yaptığı düzinelerce Afrika kentine bağlayan kapsamlı bir havayolu rotaları ağı başlattı.
Alman niyet kuruluşu Konrad Adenauer Vakfı’nın Sahel programı yöneticisi Ulf Laessing, “(Ankara) Afrika’yı Türk dış siyasetinin önceliği ilan ederek temelleri attı” dedi.
Türkiye’nin son yıllarda süratle artan tesiri, Sahra’nın güneyindeki yarı kurak şerit olan Sahel’de bilhassa bariz hale geldi.
Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri üzere orta güçler olarak isimlendirilen ülkelerin yanı sıra Ankara, teröristlerin ve isyancı kümelerin akınlarından ve halkın reaksiyonundan yararlanan isyancı askerlerin birkaç hükümeti devirmesinin akabinde Sahel bölgesinde nüfuzunu artırdı.
“AFRİKA DAHA REKABETÇİ BİR YER”
Şu anda Stratejik ve Memleketler arası Araştırmalar Merkezi isimli fikir kuruluşunda çalışan eski CIA yetkilisi Cameron Hudson, Afrika’nın, çok sayıda yabancının nüfuz için çaba ettiği “daha rekabetçi bir yer” haline geldiğini söyledi.
Hudson, “Afrika ülkeleri on yıllardır kıtadaki Fransız, İngiliz yahut Amerikan müdahalelerine karşı tutum alırken, bu orta güçteki ülkelerle yeni fırsatlar ve iştirakler elde ediyorlar” diye ekledi.
Analistlere nazaran, Türkiye’nin Afrika’da kendini kurma stratejisinde birinci olarak 2011 yılında değerli değişimler yaşandı. Bu değişim, Türk iş dünyasının kıtanın yükselen ekonomik gücünden yararlanma isteği ve Ankara’nın nüfuzunu yakın etrafının ötesine taşıma amacıyla gerçekleşti.
Erdoğan, Somali’nin derin bir kıtlık içinde olduğu bir periyotta uçarak, neredeyse yirmi yıldır ziyaret eden birinci Afrika dışı önder oldu. Somali’nin başşehri Mogadişu’nun havaalanında, limanında ve caddelerinde Türk bayraklarının dalgalandığı coşkulu bir karşılamaya vardı.
Şık grup elbise giyen ve eşi ile bakanlardan oluşan heyeti eşliğinde yola çıkan Erdoğan, havan toplarının isabet ettiği sokakları dolaşarak, öbür ülkelerden yardım davetinde bulundu.
“Burada yaşanan trajedi, medeniyetin ve çağdaş bedellerin bir sınavıdır” demişti o vakit.
ERDOĞAN’IN 2011’DEKİ SEYAHATİNİN SOMALİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Türk diplomat, Erdoğan’ın 2011’deki seyahatinin “tüm kıtaya Türklerin Afrika ile hakikaten çalıştığını gösterdiğini” söyledi.
Ziyaretin Somali üzerindeki tesiri beklenmedik halde uzun müddetli oldu ve ülkede İstanbul ismi giderek daha yaygın bir kız ismi haline geldi.
Türkiye, Ankara’nın öncülüğünde ve çoğunlukla Türk şirketleriyle birlikte yürüttüğü ticari, güvenlik, diplomatik ve dini eforlarla Afrika’daki varlığını hissettirmeye devam ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’na nazaran, Türkiye ile Afrika ülkeleri ortasındaki ticaret geçen yıl 32 milyar dolara çıkarak 2013’e nazaran neredeyse yüzde 50 arttı. Türk müteahhitler ayrıyeten, batılı meslektaşlarının algılanan güvenlik riskleri nedeniyle çoklukla uzak durduğu Nijer üzere ülkeler de dahil olmak üzere havaalanları ve oteller üzere en az 1.800 altyapı projesinde çalıştı.
“ÇOK BÜYÜK FIRSATLAR”
Laessing, “Türk hükümeti Türk inşaat şirketlerinin bölgede tutunmasına yardımcı oldu,” dedi. “Batılı ülkelerin görmezden geldiği ülkelere yatırım yapmak için daha fazla risk aldılar.”
Hudson, Türk şirketlerinin Erdoğan’ın değerli diplomatik bağlar kurduğu Afrika ülkelerine yatırım yapmasının “tesadüf olmadığını” söyledi.
“Hepsi tıpkı şeyi gören birçok yeni güç var: Hizmet verilmesi gereken büyüyen bir iç pazar ve ulusal savunma endüstrileri, ordular yahut altyapı yahut gelişmekte olan tüketici pazarları üzere az gelişmiş bir pazar; çok büyük fırsatlar var.”
TÜRKİYE YUMUŞAK GÜÇ TEŞEBBÜSLERİNE YATIRIM YAPTI
Türkiye ayrıyeten Afrika’da kalpleri ve zihinleri kazanmak için yumuşak güç teşebbüslerine yatırım yaptı, bazen de paylaşılan dini inançlara güvendi. Gana’nın başşehri Accra’da İstanbul’un sembolik Mavi Camii usulünde büyük bir ulusal cami inşa etmek için yaklaşık 10 yıl harcadı. Mali, Cibuti, Sudan ve öteki yerlerdeki öteki mescitlerin parası ödendi.
Somali, Türkiye imali okul ve hastanelerden yararlanıyor ve yetenekli Afrikalı öğrencilere Türkiye’de eğitim imkânı sunan burs programları bulunuyor.
Türkiye’nin devlet yayın kuruluşu TRT, geçen yıl İngilizce, Fransızca, Swahili ve Hausa lisanlarında yayın yapan bir Afrika haber servisi başlattı. Bu ortada, devlet dayanaklı taşıyıcı Türk Hava Yolları, analitik firması Cirium’un Ağustos uçuş datalarına nazaran, artık Afrika dışındaki başka taşıyıcılardan daha fazla Afrika destinasyonuna hizmet veriyor.
Türkiye ayrıyeten birçok Afrika ülkesine yönelik vize kısıtlamalarını gevşeterek, bilhassa Sahel ülkelerinden gelen orta ve üst sınıf vatandaşların iş, cümbüş ve sıhhat muhtaçlıkları için Türkiye’yi ziyaret etmelerine imkan sağladı.
Laessing, “Sahel’den gelen beşerler çoklukla Avrupa’nın vize alması nedeniyle ayrımcılığa uğruyor” dedi. “Türkiye, dünyanın her yerinden insanların ziyaret etmesini kolaylaştırıyor.”
EN BÜYÜK GÖSTERGE: GÜVENLİK İTTİFAKLARININ DERİNLİĞİ
Ancak Türkiye’nin Afrika’daki erişiminin en büyük göstergesi, güvenlik ittifaklarının derinliği olmuştur. Ankara, Sahel’deki Nijer’den kıtanın doğusundaki Somali ve Etiyopya’ya kadar uzanan ülkelerle bağlar geliştirmiş ve savaş alanlarında tesirli olduğu kanıtlanmış, tesirli lakin ucuz insansız hava araçlarının tedarikçisi olarak kendini göstermiştir.
Analistler ve eleştirmenler, Türk üretimi insansız hava araçlarının, satın alımlarında sonlu insan hakları gereklilikleri bulunması nedeniyle de cazip hale geldiğini, fakat bunların sırf hükümetlere satıldığını ve devlet dışı aktörlerin hariç tutulduğunu söylüyor.
BAYRAKTAR TB2 İHA’LARI, TÜRKİYE’NİNASKERİ CAZİBESİNİN DAYANAĞI
Bayraktar TB2 İHA’ları, Türkiye’nin Afrika ülkelerine yönelik askeri cazibesinin bir desteği haline geldi. Bunlar, Erdoğan’ın damadını başkanı olarak sayan özel bir Türk savunma şirketi olan Baykar tarafından üretiliyor. Mali, Nijer, Etiyopya ve öbür ülkelerin cephaneliklerinde İHA’lar var.
Ankara Toplumsal Bilimler Üniversitesi Öğretim Üyesi Eyrice Tepeciklioğlu, Türkiye’nin Afrika ülkelerine ayrıyeten hafif silahlar, mayın temizleme araçları, zırhlı araçlar ve helikopterler sattığını söyledi.
NEREDEYSE TÜM AFRİKA ÜLKELERİYLE İŞ BİRLİĞİ
Bağlantılar yalnızca silah satışlarının ötesine geçiyor. Türk diplomat, “Neredeyse tüm Afrika ülkeleriyle güvenlik ve savunma iş birliğimiz büyüyor,” dedi. Kişi, “Türkiye, ulusal ordularını kurma ve güvenlik dalını tekrar düzenleme konusunda Somali yetkilileriyle çok yakın bir formda çalışıyor” dedi ve öteki Afrika ülkelerinin askeri güçleri için eğitim talep ettiğini ekledi.
Somali ile bağların derinleşmesine dair başka işaretler ortasında Türkiye’nin bu yılın ilerleyen vakitlerinde ülkenin kıyılarına 30 milyar varile kadar petrol ve gaz rezervi keşfi için bir gemi göndermesi yer alıyor. Bu, bu yılın başlarında Somali’nin karasularını korumak için yapılan ve büyük bir Türk askeri üssünün bulunduğu bir mutabakatın akabinde geldi.
NATO üyesi Türkiye’nin Afrika’daki yükselişi, Rusya ve Çin’in kıtayla etkileşimine atfedilen Batı şüpheciliği olmadan gelişti. Hudson, “Rakip olmak ile düşman olmak ortasında fark var. ABD, Türkiye ile diplomatik ve ticari olarak rekabet edebilir, lakin nihayetinde Türkiye bir müttefiktir” dedi.
patronlardunyasi.com
